به طور کلی تعویض مفصل به این معنی است که غضروف ها و مقداری از استخوان زیر غضروف ها را می تراشیم و به جای آن فلزاتی به شکل خود مفصل با جنس کبالت کروم یا تیتانیوم قرار می دهیم.و بین آن یک پلاستیک بسیار باکیفیت قرار می گیرد که ده‌ها سال عمر میکند.تعویض مفصل از حدود پنجاه سال پیش وارد علم پزشکی شد و از آن زمان تا کنون هم از نظر فرم مفصل و هم از نظر متالوژی فلزات و موادی که در مفصل ها استفاده می شد تغییرات و پیشرفت های زیادی داشته است.

مثلاً اگر یک تعویض مفصل در ۳۰ سال قبل ۷ یا ۸ سال عمر می کرده و بیمار هم خیلی احساس راحتی نمی کرد اما امروزه بیمار زندگی عادی را با تعویض تجربه خواهد کرد ضمن اینکه طول عمر تعویض مفصل ۲۰ الی ۲۵ سال است.
تعویض مفصل برای چه کسانی توصیه می شود؟
این کار باید زمانی انجام میشود که ما دیگر امیدی به بهبودی مفصل خود بیمار نداریم وقتی پزشک تصمیم به تعویض می‌گیرد یعنی دیگر با دارو و توصیه‌ها این مفصل کارایی نخواهد داشت و یا اینکه فرم مفصل خیلی تغییر کرده و یا خیلی دردناک شده باشد به طوری که مفصل کارآیی روزمره همیشگی را نداشته باشد.

و گاهی چند دوره درمان دارویی صورت گرفته و بی فایده بوده و نتیجه‌ای نداشته در این صورت هم تعویض مفصل انجام میشود.

مفصل های زانو و لگن مفاسدی هستند که زودتر از سایر مفاصل بشر در صدد تعویض آنها برآمد.ولی امروزه حتی مفصل شست پا هم قابل تعویض است و در دنیا انجام می‌شود ولی در ایران به دلیل هزینه‌های بسیار بالا مفاصل انگشتان دست و پا و مچ پا خیلی فراگیر نیست اما امروزه تعویض مفاصل در مورد همه مفاصل بدن تعریف شده است و در تمام دنیا استفاده می‌شود اما از نظر کارایی و طول عمر بیشترین امتیاز مربوط به جراحی زانو و جراجی لگن است.
تعویض مفصل در چه کسانی نباید انجام شود؟
تعویض را برای کسانی نمی توانیم انجام بدهیم که یا مشکل آنها خیلی کم است و یا اینکه مشکلات آنها انقدر زیاد است و سیستمیک که با تعویض یکی یا هر دو مفصل کاری از پیش نخواهد رفت و کمکی به بیمار نخواهد شد.

مثلاً فردی که تمام مفاصل او دچار مشکل است مثلاً هر دو زانو ها هر دو لگن و هر دو مچ پا و ستون فقرات دچار آرتروز شدید شده است با تعویض یک یا دو یا سه مفصل زندگی او تفاوت زیادی نخواهد کرد همین طور افرادی که دیابت کنترل نشده دارند و انسولین استفاده می کنند و با انسولین هم دیابت کنترل نشده است کیس های خوبی برای تعویض مفصل نیستند افرادی که بالای ۱۰۰ کیلو وزن دارند مناسب تعویض مفصل نیستند.همین طور کسانی که بیماری های زمینه ای بزرگ و پیچیده دارند کیس خوبی برای تعویض مفصل نیستند افراد بالای ۸۰ تا ۸۵ سال هم مناسب این کار نیستند.
آیا برای تعویض مفصل محدودیت سنی وجود دارد.؟
در گذشته حتماً تأکید می شد که برای عمل تعویض بیمار باید بالای ۵۰ تا ۶۰ سال باشد اما امروزه چون طول عمر مفصل های مصنوعی زیاد شده بنابراین حتی برای افراد زیر ۲۰ سال هم تعویض مفاصل لگن انجام می شود اما در مورد زانو همچنان تردید وجود دارد که آیا افراد زیر ۵۰ سال کاندید جراحی هستند یا خیر.و بهتر است در مورد زانو بعد از ۵۰ سال انجام شود مگر اینکه بیماری واقعا قادر به راه رفتن نباشد که در این صورت تعویض مفصل زانو انجام می دهیم.

تعویض مفصل هایی که در ایران انجام می شود همگی با پروتز های بسیار معتبر غربی صورت می گیرد و بنابراین شرکت تامین کننده خیلی مهم نخواهد بود.
هزینه تعویض مفصل زانو چقدر است؟
قیمت پروتز ها در تعویض مفاصل تا حد بسیار زیادی به هم نزدیک است مثلا در حال حاضر در آبان‌ماه ۱۳۹۷ پروتز حدود ۱۰ میلیون تومان است.ولی گاهی پروتز خاصی نیاز است مثلا فردی که تومور استخوانی دارد و ۱۵ سانتی متر از استخوان باید برداشته شود نیاز به پروتز پایدار خواهد داشت بنابراین قیمت بالاتر خواهد بود .

آیا تعویض مفصل مچ پا در ایران انجام میشود؟
تجربه در این زمینه وجود دارد اما به دلیل گران بودن پروتز خیلی وارد ایران میشود و فعلا انجام نمیشود.

طول عمر تعویض مفصل ها متوسط بین ۱۵ تا ۲۰ سال است و گاهی اگر اتفاقی برای بیمار بیفتد زیر ۱۰ سال عمر می کند و گاهی هم بالای ۳۰ سال.گاهی بعضی پزشکان ادعا می‌کنند که تعویض مفصل توسط آنها سی سال عمر میکند که اصلا درست نیست چون همه پروتزها از برندهای مشترک جهانی هستند و تقریباً همه پزشکان از همین پروتز ها استفاده می کنند.و باید بدانید که برند یا نوع خاصی از مفصل مصنوعی در خارج از کشور وجود ندارد که طول عمر زیادتری داشته باشد.آنچه که طول عمر پروتز را تعیین می کند علاوه بر اینکه در چه کسی تعویض مفاصل انجام میشود جنس استخوان فرد است.
عمل جراحی تعویض مچ
مثلا فردی که روماتیسم دارد به همراه یک پوکی استخوان شدید به علاوه دفورمیتی شدید قطعاً طول عمر تعویض مفصل در این فرد خیلی کمتر از یک فرد سالم خواهد بود.و مثلاً در یک فرد سالم ۶۰ ساله که فقط آرتروز شدید داشته و تعویض مفصل شده این تعویض می تواند ۲۵ تا ۳۰ سال عمر مفید داشته باشد.و مریضی که روماتیسم دارد و کورتون مصرف میکند و پوکی استخوان شدید دارد طول عمر تعویض مفصل ها خیلی کمتر خواهد بود.در افرادی که کورتون مصرف می کنند حتما باید پوکی استخوان بررسی شود و بعد تعویض انجام شود تعویض مفصل کلاً در تمام دنیا خیلی شایع در حال انجام است.
علیرغم اینکه می‌شنویم که تعویض مفاصل در ایران زیاد انجام می‌شود اما اصلا اینطور نیست و در مقایسه با کشوری مثل آلمان که جمعیتی برابر با ایران دارد عمل تعویض در ایران حدود یک هشتم آلمان است و در ایران خیلی کمتر است و این هست که تعویض مفاصل در ایران بسیار زیاد انجام می شود کاملا نادرست است.
و چه بسا به دلیل عدم حمایت بیمه ها خیلی از افرادی که باید این عمل در آنها انجام شود موفق به انجام نمی شوند.تعویض مفاصل حدود ۳ تا ۴ روز نیاز به بستری در بیمارستان دارد و حدود ۲ الی ۸ هفته نیاز به اعصاب و یا واکر داریم وابسته به نوع تعویض مفاصل.
آیا عمل تعویض عمل دردناکی است؟
بله همین طور است که با استفاده از انواع مسکن ها درد کنترل می شود.

آیا تعویض مفصل در کشورهای عربی و جهان سومی مثل افغانستان و غیره انجام می‌شود.؟
بله در همه جای دنیا در حال انجام است ولی ایران از لحاظ پزشکی مورد اعتماد تمام کشورهای خاورمیانه است و تعداد بسیار زیادی بیمار از کشورهای عراق سوریه عربستان کویت و آذربایجان به ایران برای جراحی مراجعه می‌کنند.
منبع :‌ تعویض مفصل