کولوستومی (Colostomy) عمل جراحی می باشد که از طریق آن انتهای روده بزرگ یا کولون را از دیواره شکم بیرون می آورند. هدف از این جراحی و قرار دادن کولوستومی، اجازه خروج مدفوع تا زمان بهبودی روده میباشد. در واقع در فردی که این عمل را انجام داده، مدفوع به جای مقعد از کولوستومی خارج می شود.

کولوستومی در هر قسمتی از طول روده بزرگ می تواند ایجاد شود. محلی که این راه جدید را ایجاد میکنند بسته به شرایط بیمار متفاوت است و ممکن است در قسمت کولون عرضی، سیگموئید و یا … باشد. نکته مهم در انتخاب این محل راحتی بیمار است و به همین دلیل هم در حالت نشسته و هم ایستاده منطقه مورد نظر را علامت گذاری می کنند.
علت انجام کولوستومی

از دلایل ایجاد کلستومی می توان به بیماری های مادرزادی گوارشی، سرطان روده بزرگ، کرون، کولیت، ضربه به شکم، مشکلات دفعی مثل یبوست و یا بی اختیاری اشاره نمود.
انواع روش های جراحی

این جراحی یا به صورت باز و یا لاپاروسکوپی انجام می شود که در روش باز یک خط بزرگ وسط شکم برش داده می شود ولی در روش لاپاراسکوپی برش های کوچکی در جاهای مختلف شکم زده می شود.
کولوستومی انتهایی یا (End Colostomy): این روش در سیگموئید یا ناحیه سکوم استفاده می شود. کولون بریده شده و انتهای آن توسط بخیه یا استاپلر بسته می شود. این نوع رایج ترین روش کولوستومی دائم می باشد.
کولوستومی لوپ یا (Loop Colostomy): در این نوع، قسمت قوس روده بزرگ یا Loop را برای برش انتخاب می کنند و با ایجاد یک شکاف کوچک آن را به روی پوست می آورند تا مواد زائد گوارشی خارج شود. در برخی موارد هم برای اینکه قسمت قوس کولون را ثابت نگه دارند یک میله پلاستیکی را برای ۷ الی ۱۰ روز زیر آن قرار می دهند.

سکوستومی یا (Cecostomy): این روش عوارض زیادی دارد و به همین دلیل کمتر استفاده می شود. در این روش یک برش عرضی کوچک در انتهای شکم در قسمت سکوم ایجاد می کنند و سپس در مرحله بعدی برای ایجاد استومی دو روش وجود دارد: در روش اول لبه سوراخی که ایجاد شده است را به پوست بخیه می زنند و استومی مستقیماً به روی پوست باز خواهد شد.
در روش دیگر یک درن (وسیله ای برای تخلیه ترشحات در جراحی ها) را که داخلش سوراخ شده است به روی سکوم وارد می شود و با بخیه ثابت نگه داشته می شود. این نوع برای کاهش فشار روده بزرگ که در اثر انسداد به وجود می آید بسیار کاربرد دارد.
کولوستومی یا (Double-barreled): این روش بیشتر برای کولون عرضی استفاده می شود که در آن با ایجاد یک برش کوچک عرضی در پوست وسط شکم، کولون عرضی به روی پوست می آید و سپس با قیچی آن را برش می دهند.
این روش دو سوراخ را بر روی سطح پوست ایجاد می کند: دیستال و پروگزیمال. که قسمت ابتدای پروگزیمال، مواد دفعی روده*ای و معده ای را تخلیه می*کند و قسمت آخر دیستال، ترشحات قسمت انتهای روده بزرگ را به بیرون خالی می کند.
اقدامات و مراقبت های بعد از عمل کولوستومی

بعد از جراحی بیمار معمولاً سه الی هفت روز باید در بیمارستان بستری شود. اگر عمل اورژانسی انجام شده باشد این مدت ممکن است بیشتر هم باشد. در روز جراحی شاید لازم باشد بیمار برای رفع تشنگی خود تکه ها و تراشیده های یخ را مک بزند و روز بعد از عمل معمولاً به او اجازه مصرف مایعات داده می شود. به تدریج و تقریباً بعد از دو روز فرد می تواند به رژیم عادی خود برگردد.
بعد از این عمل مدفوع بیمار در کیسه ای که به بدنش وصل است جمع خواهد شد و به تغذیه بیمار بستگی زیادی دارد. این مدفوع جمع شده بوی بسیار بدی دارد و به همین خاطر به بیمار توصیه می شود که از مصرف غذاهایی مثل کلم، سیر و یا پیاز خودداری نماید.
بعد از عمل بیمار باید یک رژیم سرشار از فیبر داشته باشد تا دچار یبوست و مشکلات ناشی از آن مثل بواسیر یا هموروئید و … نشود.
عوارض

عوارض مشترک این عمل که معمولاً در ۲۰ درصد جراحی ها رخ می دهد شامل موارد زیر است:
فیستول
بوی بد و زننده
انسداد ثانویه روده
درماتیت پوستی
ایسکمی
فتق اطراف استوما
زخم در ناحیه استوما
هایپرپلازی
خون*ریزی اطراف زخم
عفونت
سنگ کیسه صفرا
به داخل کشیده شدن استوما
پرولاپس استوما
ترشح مواد خروجی
خطرات و فاکتورهای ریسک

خطرات این عمل هم شامل همان خطرات مشترک میان تمام روش های جراحی می باشد:
سکته یا حمله قلبی
مشکلات تنفسی
تشکیل لخته در وریدهای پا و احتمال انتقال آن* به ریه
عفونت زخم
خطرات مخصوص کولوستومی:
صدمه و آسیب به ارگان*های مجاور
امکان خونریزی داخل شکمی
سوء جذب مواد مغذی
کم آبی و دهیدراته شدن بدن به علت دفع زیاد مایعات از طریق استومی
عفونت مجاری ادراری و شکم یا ریه
منبع: سایت جراح کلینیک